Park Den Brandt, Antwerpen – 15 augustus 2021
De zondag van Jazz Middelheim begint altijd een tweetal uren vroeger, wat mij ertoe bracht, een recensent moet tenslotte ook schrijven, om het eerste concert, het ‘Overseas’ project van Toine Thys en Ihab Radwan aan mij voorbij te laten gaan. Wat volgt zijn concerten van Michel Portal, in het kader van zijn vijfentachtigste (!) verjaardag, Youn Sun Nah en Ulf Wakenius, Stefano di Battista met zijn ‘Morricone Stories’ en tot slot Anouar Brahem die integraal het uit 2009 stammende ‘The Astounding Eyes of Rita’ speelt. Een bijzonder afwisselende dag waarin de vele gezichten van hedendaagse jazz aan bod komen.
Michel Portal, één van de belangrijkste Europese jazzmusici en vroege vertegenwoordiger van de free-jazz in Frankrijk is, zo blijkt al snel, allesbehalve een oude man. Hier geen coryfee die na een kwartier eens het podium opkomt om een half uur later al weer achter de coulissen te verdwijnen. Sterker nog, de musici die hij mee vroeg voor dit project dwingen hem tot de meest energieke jazz van dit festival. Een toetsenist als Bojan Z staat er immers om bekend een meester te zijn in het opstoken van vuurtjes en ook trombonist Nils Wogram kan zijn instrument flink laten knallen. Voeg daarbij Bruno Chevillon (op de zelden gesignaleerde elektrische contrabas) en drummer Lander Gyselinck en het feest is compleet. Portal is deze set vooral te horen op de basklarinet, met een enkel uitstapje op de klarinet en de sopraansax. Het levert in combinatie met de trombone een vaak prachtig klankpalet op. Eigenlijk bijzonder dat we deze twee instrumenten niet vaker samen horen. Dynamiek dus volop, maar ook de verstilde momenten zijn meer dan de moeite waard, meer nog, op zulke momenten hoor je hoe ongelofelijk goed Portal speelt, maar wat wil je, dat doet hij al bijna 80 jaar!
Een absolute openbaring is voor mij Youn Sun Nah, die ik tot nu toe niet kende. Ze zit bij het Duits Act label, waar ze vaak samenwerkt met gitarist Ulf Wakenius, ook nu weer. Laten we allereerst stellen dat het van moed getuigt om als festival op het hoofdpodium zo’n act neer te zetten. Gitaar en zang, het leent zich meer voor een intieme club. En dat had gekund, maar Nah blijkt ook prima zo’n enorme tent aan te kunnen. Iets dat volledig te danken is aan haar stem en performance. Want zo timide en bescheiden als ze praat zo overweldigend en overrompelend klinkt ze als ze begint te zingen. En met die stem kan ze werkelijk alles, van extreem hoog, tot zeer laag en met een enorme variatie aan verschillende klankwerelden. En daar past ze haar repertoire op aan, iets wat dit concert ver boven het gemiddelde uittilt, Want dat je ‘Hallelujah’ van Leonard Cohen op je programma zet is niet heel bijzonder, maar dat je dat met ‘Enter Sandman’ van Metallica doet, ligt een stuk minder voor de hand en dat je deze cover dan ook nog zo brengt, dat je best bij de heren kunt gaan solliciteren, maakt het compleet. Andere covers: ‘Jockey full of Bourbon’ van Tom Waits, ‘Isn’t it a pity’ van George Harrison en het anonieme ‘God’s gonna cut you down’. Zoals ze die regels “You can run on for a long time, Sooner, or later, God’ll cut you down” zingt, op dat ritmisch, stuwende gitaarspel van Wakenius, de rillingen lopen je over de rug.
Het zal mede door dit concert komen dat saxofonist Stefano di Battista mij met zijn ‘Morricone Stories’ niet weet te overtuigen. Slecht is het allemaal niet, maar het is het type band waarbij je na tien minuten denkt: “dit heb ik vaker gehoord, maar dan beter”. Jazz per strekkende meter, zeggen we ook wel. Dat ligt deels aan de begeleidingsband, die ontstijgt het niveau van barjazz helaas maar zelden , maar ook aan het materiaal. Morricone was een geweldige componist, in de context van de film. Deze bewerkingen in het jazzmetier voegen echter te weinig toe en na enkele nummers weet je het wel. Allemaal heel jammer, want Di Battista is absoluut een zeer goede saxofonist, die daar vol overgave zijn notenslierten de ruimte in slingert, het is alleen lang niet genoeg.
Over Anouar Brahem kunnen we kort zijn. De meester op de oud werkt al zo lang en zo intensief samen met basklarinettist Klaus Gesing, bassist (een zessnarige elektrische bas) Björn Meyer en percussionist Khaled Yassine dat ook dit concert weer van voor tot achter klinkt als een klok. Het is als een orkest met een symfonie van Beethoven, ook daar klinkt geen onvertogen noot. Hoeveel keren zullen ze dit nu al gedaan hebben? Het voordeel is dat het leidt tot pure perfectie, het nadeel dat het kan leiden tot verveling. En wat ik dan eigenlijk nog het meest verbazend vind is dat van dit laatste geenszins sprake is. Ze hebben er nog steeds bijzonder veel plezier in. Wat rest is een geolied raderwerk waarin alles perfect op zijn plaats valt, je kan een speld horen vallen.
