Park Den Brandt, Antwerpen – 14 augustus 2021
Het voelt haast onwezenlijk, weer naar een festival. Met een lichte spanning reis ik dan ook op de tweede dag af naar Jazz Middelheim. En toch, eenmaal aangekomen voelt het al snel weer vertrouwd. Vijf concerten staan er vandaag gepland, tijdens wat een lange dag gaat worden van 15:00 uur tot middernacht. Vandaag op het programma: het Belgische sextet John Ghost, projecten rondom drummer Samuel Ber en pianist Kris Defoort, MixMonk en tot slot het trio John Zorn – Laurie Anderson – Laura Cromwell.
Het was Miles Davis die in de jaren ’70 van de vorige eeuw furore maakte met de integratie van jazz en rock. Het Belgische John Ghost is één van die bands die als het ware in zijn voetstappen treedt. Ze vermengen het met een flinke scheut ambient en de nodige drones tot een vloeiend geheel. Ritmisch zit het, zeker met dank aan bassist Lieven Van Pee, drummer Elias Devoldere en vibrafonist Wim Segers, bijzonder hecht in elkaar. De repetitieve, stromende ritmes leggen een prachtige bedding voor de melodische patronen van leider en gitarist Jo De Geest en saxofonist Rob Blanken. Opvallend is de strakke samenwerking en het sterk harmonische aan de muziek. Hier vliegt echt helemaal niemand eens uit de bocht, iets wat ik gaandeweg wel een beetje mis, maar al met al de ideale openingsact.
Zo strak en uitgebalanceerd als dit concert verloopt, zo experimenteel gaat het eraan toe in het eerst project van Samuel Ber. Soms moet je geluk hebben. Stonden de twee korte concerten oorspronkelijk gepland voor de Club Stage, met het vervallen van dit podium, kreeg hij ineens het hoofdpodium. Reservoir Ghosts heet het eerste project waarvoor hij de coryfeeën Lotte Anker en Daniel Levin wist te strikken, naast bassist Soel Kempeneer. Vooral Anker en Levin schitteren in dit wat weinig samenhangende concert dat het vooral moet hebben van een aantal wonderschone momenten. Anker perst de meest vreemde klanken uit haar twee saxofoons, de tenor en de sopraan en Levin schuurt, zaagt, krijst en kraakt naar hartenlust, zijn cello voor alles gebruikend waar hij oorspronkelijk nooit voor was bedoeld. En Ber schittert. We horen direct dat hij de samenwerking met de groten meer dan aan kan. Dat blijkt overigens nog sterker als hij de degens kruist met Tony Malaby en Jozef Dumoulin. Hier is het samenspel veel hechter en pakt Malaby duidelijk de leiding. In een vrijwel constante stroom noten springt hij van bijna romantisch fragiele, verstilde tonen naar hoge uithalen, ontregelende frases en krijsende passages, stuwend begeleid door Ber en Dumoulin, volledig op stoom. Zonder meer nu al één van de hoogtepunten van dit festival.
Pianist Kris Defoort mocht van Jazz Middelheim eveneens zijn gang gaan en nodigde Wolter Wierbos en Han Bennink uit. ‘Dag Wolter, Dag Han’ componeerde hij speciaal voor deze gelegenheid. Het circus / cabaretgehalte is hoog en niet alleen in dit stuk. Het is het type muziek en uitvoering dat we kennen van het ICP, alleen is hier de chaos en de speellust nog net een beetje groter. Wellicht omdat ze eigenlijk weer eens mogen. De kolderieke strapatsen van met name Bennink treffen echter lang niet altijd doel en gaan soms een beetje ten koste van de muziek. Een concert dat dan ook eerder als leuk de boeken in zal gaan dan als goed. Maar zo halverwege een zeer volle dag is het zeker aangenaam.
Het titelloze debuut van MixMonk kwam hier al uitgebreid aan bod en werd ook door mij warm ontvangen. Een kwaliteit die dit trio, bestaande uit saxofonist Robin Verheyen, pianist Bram De Looze en Joey Baron hier ook zeker laat zien. Verheyen laat ook hier horen tot de beste saxofonisten van dit moment te behoren. Uitgesproken lyrisch, zonder dat het zoetsappig wordt, met net dat kleine rafelrandje wat het aantrekkelijk maakt, loepzuiver en messcherp. Voeg daarbij dat bijzonder fijnzinnige en afgepaste spel van De Looze, opvallend weinig noten heeft die man nodig om zijn punt te maken. Tot slot is er Baron, die we overigens ook maandag nog zullen horen in gezelschap van Joe Lovano. Ik ken niet veel drummers die zo snel kunnen omschakelen van bijna stilte naar orkaankracht, maar hij hoort daar zeker bij. En wat een ritmegevoel, wat een timing.
Tot slot John Zorn. Warme banden onderhoudt het festival met deze dwarse avant-garde componist en musicus. Het zal er zeker aan bij gedragen hebben dat hij speciaal voor dit concert naar Europa kwam. Al maanden kondigde het affiche aan dat hij zou komen samen met Laurie Anderson, net als in 2009 toen Lou Reed er nog bij was en Bill Laswell. De laatste moest wegens ziekte helaas verstek gaan, waarna Zorn de voor ons onbekende drummer Laura Cromwell meevroeg. Aanvankelijk ben je dan wat teleurgesteld, maar al snel blijkt tijdens het concert dat dat nergens voor nodig is. Anderson drukt een opvallend groot stempel. De muziek, zeker de eerste helft, in combinatie met de poëtische teksten die ze voordraagt, past geheel in haar stijl. Zorn en Cromwell gaan er graag in mee. Tegen de helft is er wat meer ruimte voor het experiment en schittert Zorn een aantal keren in die voor hem zo kenmerkende alle kanten opschietende solo’s en horen we Cromwells achtergrond in de punk terug. Maar het gehele concert overziend valt vooral het sterk harmonische op. Bijzonder is de toegift. Baron blijkt nog steeds aanwezig achter de coulissen en neemt nu naast Cromwell plaats achter het drumstel. Met bijzonder veel plezier geven de twee hier een slinger aan een bijzonder explosief laatste moment.
