We vervolgen onze serie rondom de cello met Julia Tom, Joachim Eijlander en het Twenty Fingers Duo. Tom en Eijlander combineren solostukken met verschillende duetten. Eijlander beperkt zich daarbij op het bij TRPTK verschenen ‘Dark Fire’ tot componisten van deze eeuw, terwijl Tom op het bij Et’cetera verschenen ‘Origins’ er ook Robert Schumann nog even bijpakt. De twee musici die het Twenty Fingers Duo vormen, violiste Lora Kmieliauskaitė en cellist Amas Kmieliauskas, spelen tot slot op het door het Music Information Centre Lithuania uitgebrachte ‘Performa’ zes stukken van evenzoveel hedendaagse Litouwse componisten.
Zoals reeds eerder opgemerkt is de combinatie cello – piano al eeuwen bijzonder populair, een mooi vooreeld uit het verleden zijn de ‘Fünf Stücke im Volkston, opus 102’ van Schumann die Tom opnam. In de vorige eeuw doemen er echter ook andere combinaties op. Zo bevat het album van Tom ‘Siete Canciones Populares Espanolas’ van Manuel de Falla voor cello en gitaar en de ‘Gerbrandy Liederen’ die Fant de Kanter schreef voor cello en sopraan. Zoals de titel aangeeft greep De Falla voor dit stuk terug op de volksmuziek, specifieker die uit Andalusië, waar hij pas in geïnteresseerd raakte toen hij reeds in Madrid woonde. Samen met gitarist Izhar Elias weet Tom de sfeer van dit stuk prachtig te treffen en de combinatie gitaar – cello blijkt een zeer bijzondere. Beluister bijvoorbeeld de derde, ‘Asturiana’, die solo van de cello, gecombineerd met het ritmische getokkel van de gitaar, is ronduit prachtig. De Kanter schreef de Gerbrandy Liederen, op teksten van de dichter Piet Gerbrandy, speciaal voor Tom. In het boekje bij de Cd gaat ze uitgebreid in op de onstaansgeschiedenis die verband houdt met Toms zoektocht naar Nederlandse volksmuziek. En aangezien die niet echt bestaat, wij haalden ook dat eeuwenlang uit het buitenland, componeerde De Kanter dit boeiende, maar vooral speelse werk met een hoofdrol voor Karin Strobos.
Eijlanders ‘Dark Fire’ draait voornamelijk om drie componisten, afkomstig uit Spanje, Turkije en Georgië. En speelt Tom slechts één kort werk solo: ‘Memory’ van Chen Yi, bij Eijlander is het ongeveer half om half. Zo begint het album met de ‘Partita voor solo cello, opus 31’ van de Turkse componist Ahmet Adnan Saygun. Het is een bijzonder afwisselend stuk, met name het tweede ‘Vivo’ en het derde deel, ‘Adagio’ vallen op, de eerste door de ritmische patronen, de tweede door de poëtische lyriek. En Eijlander speelt beide prachtig. Ook van de Spaanse componist Gaspar Cassadó nam Eijlander een solowerk op: ‘Suite voor cello solo’. Net als in het stuk van De Falla horen we ook hier duidelijk de Spaanse wortels van de componist terug, zo is ‘Sardanza (danza)’ duidelijk een Spaanse dans met wortels in de volksmuziek. Van Cassadó nam Eijlander ook twee stukken op voor de combinatie cello en gitaar, ‘Requiebros’ en ‘Lamento de Boabdil’, overigens eveneens met Elias. En ook hier valt weer op hoe prachtig die combinatie klinkt. Tot slot horen we muziek van de Georgische componist Sulkhan Tsintsadze. Eijlander speelt de vrij korte ‘Toccata voor cello solo’ en de ‘vijf stukken op volksthema’s’, vooral dat laatste stuk is interessant omdat het bestaat uit één solostuk, drie duetten met piano – Helena Basilova en één met accordeon – Vincent van Amsterdam. Mooie, ietwat melancholieke stukken, waarbij ik met name het ingetogen ‘Villain’s Song on a Carriage’, voor cello en piano eruit vindt springen en het zangerige, pizzicato gespeelde ‘Tschonguri’.
‘Performa’ is het debuut van het Twenty Fingers Duo, dat vrijwel uitsluitend zeer recente stukken speelt en met dit album een boeiende inkijk biedt in de wereld van de Litouwse hedendaagse muziek, die hier overigens natuurlijk al vaker voorbij kwam, met dank aan de publicitaire rol van het Music Information Centre Lithuania. Ik weet niet of het woord ‘mist’ in ‘dew. mist’ van Mykolas Natalevičius, dezelfde betekenis heeft als bij ons, maar het stuk klinkt, met zijn subtiele klanken, in ieder geval wel als een overtrekkende nevel. ‘Walking Through the Three Points’ van Dominykas Digimas klinkt al even subtiel en bezit bovendien een grote rijkdom aan klanken. Zeer bijzonder is ook ‘Higthet’ van Rūta Vitkauskaitė. De muziek doet hier eerder denken aan veldopnames, dan aan de combinatie viool – cello. Dit lijkt me een gruwelijk moeilijke uitdaging, die de twee echter glansrijk doorstaan. Met Julius Aglinskas maakten we al eerder kennis en wat ik zei over ‘Daydreamer’ geldt ook voor dit ‘In Between Silence’: “Het is simpelweg muziek die stroomt als een langzaam meanderende rivier, mee beweegt op het ritme van de tijd, raakt aan de essentie van ons bestaan.” Ook Arturas Bumšteinas kwam hier eerder voorbij en ook met dit ‘Lyrica’, waarin we Kmieliauskaitė ook horen zingen, weet hij weer te verrassen. Tot slot klinkt het enerverende ‘Shadows of Nighttime Canvases’ van Andrius Maslekovas, een bijzonder fijnzinnig klanklandschap, dat het uiterste vraagt van dit duo.
Bekijk hier een liveopname van ‘Asturia’, één van de ‘Siete Canciones Populares Espanoles’ en beluister “Klam Drenkt Een Misten Dek… “, het eerste ‘Gerbrandy lied’:
Het album van Eijlander is te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop:
En bekijk hier een korte film over het album ‘Performa’:
