De Doelen, Rotterdam – 25 mei 2016
In 2000 toog componist Robin de Raaff voor het eerst naar het zomerfestival van Tanglewood in North Carolina, US. Het was een bijzondere gebeurtenis voor hem. Niet alleen ontmoette hij daar zijn huidige vrouw, Maria Kowan, hij kreeg er tevens de Jacobs Commission voor zijn pianoconcert dat op het festival in het daarop volgende jaar in première ging en prompt uitstekende kritieken kreeg in The New York Times en The Boston Globe.
Zijn eerste symfonie die hij als een soort van eerbetoon de bijnaam ‘Tanglewood Tales’ meegaf, een titel die hij ontleende aan het gelijknamige boek uit 1853 van de Amerikaanse schrijver Nathaniel Hawthorne, heeft een bijzondere ontstaansgeschiedenis. Het tweede deel ‘Entangled Tales’ is het oudste deel en ging op 6 augustus 2007 als zelfstandig stuk, een opdracht van het Boston Symphony Orchestra, in première. De betekenis van het woord ‘entangled’, verward of ook: verweven, staat voor hem voor al die mensen met verschillende achtergronden die hier tijdelijk met elkaar verenigd zijn.
Muzikaal wordt dit duidelijk door de grote tempowisselingen in dit stuk. Het klinkt dynamisch en fris, maar er zit zeker ook een duister kantje aan, met name door de passage op de contrabassen. Aan het tweede deel van deze symfonie ligt eveneens een opdracht van een orkest ten grondslag. In dit geval betrof het de Junge Deutsche Philharmonie. Deze opdracht leidde tot ‘Untangled Tales’ dat op 16 september 2011 in première ging. Maar zo vertelt De Raaff aan Huib Ramaer: “gecomponeerd met de intentie ze (de beide delen, red.) samen te laten functioneren.” Untangled Tales is dan ook “in feite een uitvergroting van het korte en langzame middendeel van ‘Entangled Tales’.” Dit deel klinkt poëtisch melodieus en straalt een grote mate van rust uit, Het zijn vooral de hout- en koperblazers die hier de grote variatie in klankkleuren verzorgen, aangevuld met spaarzame bijdragen van de strijkers, die als golven aanrollen en zich weer terugtrekken. De Raaff creëert hier een landelijke, rustieke sfeer. Of zoals hij het zelf onder woorden brengt: “Loop je daar over het landgoed, door die glooiende velden, dan kom je langs van die prachtige houten huisjes. De meest geweldige musici zijn daarin aan het werk. Flarden muziek strelen je oren en verdwijnen ook weer als je verder loopt.”
Als tweeluik beleefde het stuk vervolgens op 14 januari 2012 zijn première door het Radio Filharmonisch Orkest, onder leiding van Jaap van Zweden tijdens het Zaterdagmatinee. Maar De Raaff was nog niet tevreden: “Het werkte prachtig, maar ik kreeg het idee dat ik de structuur nog verder kon doortrekken, door er een Coda aan toe te voegen, waarin de muziek als het ware weer terugstapt in het landgoed.” Aldus geschiedde en nu ligt er dus zijn eerste symfonie. Die toevoeging van het ‘Coda’ is een terechte, het zorgt voor een optimale spanningsboog.
Met deze eerste symfonie heeft De Raaff een prachtig stuk voor orkest aan zijn reeds imposante oeuvre toegevoegd en de uitvoering door het Doelenensemble in samenwerking met L’Orchestre de Picardie onder leiding van Arie van Beek klinkt lyrische en ingetogen. Van Beek voelt zich duidelijk thuis bij het idioom van De Raaff en dirigeert het stuk met veel passie en overgave.
